Algemeen

De financiële huishouding van een gemeente werkt in de basis zoals iedere andere financiële huishouding. Naast de jaarlijkse baten en lasten die in de exploitatie staan, kunnen we voor aanvullende (incidentele) lasten geld uit reserves halen. Via de balans en de exploitatierekening verkrijgen we snel inzicht in de financiën van West Betuwe.

In de balans komt de verhouding tussen de bezittingen (activa) en de daarvoor beschikbare eigen middelen (reserves) en financieringsmiddelen van derden (schulden) tot uitdrukking.

In de exploitatierekening maken we duidelijk welke inkomsten de gemeente heeft en waar het geld aan wordt uitgegeven. Het jaarrekeningresultaat is het saldo van de inkomsten en uitgaven in dat jaar en de verrekening met de reserves. Het saldo van inkomsten en uitgaven voor verrekening met reserves geeft aan of we per saldo middelen aan het eigen vermogen kunnen toevoegen (bij een positief saldo), of dat we middelen aan het eigen vermogen moeten onttrekken (bij een negatief saldo).

Gerealiseerd resultaat

Het bruto jaarrekeningresultaat 2023 bedraagt afgerond 9.808.000 euro positief. Dit resultaat bestaat uit twee onderdelen, namelijk het positieve resultaat uit de reguliere activiteiten van 12.319.000 euro en het negatieve resultaat uit de grondexploitatie van 2.511.000 euro.

Het positieve resultaat uit de reguliere activiteiten is met name een gevolg van uitgestelde werkzaamheden. Deze werkzaamheden stelden we onder andere uit vanwege de extra werkzaamheden die we verrichtten met betrekking tot de opvang van Ontheemden Oekraïne en de crisisnoodopvang voor asielzoekers. Een andere belangrijke factor is de krapte op de arbeidsmarkt die leidde tot een personeelstekort. Een deel van de uitgestelde werkzaamheden voeren we in 2024 uit. De hiervoor beschikbare budgetten hevelen we met uw goedkeuring over naar 2024. De overhevelingen bedragen afgerond in totaal 4.946.000 euro, hetgeen in mindering komt op het bruto resultaat.

Het negatieve resultaat uit de grondexploitatie ontstaat voornamelijk als gevolg externe factoren. Denk hierbij aan de sterk gestegen rente, de oplopende inflatie en de negatieve ontwikkelingen op de woningmarkt. De resultaten uit de grondexploitatie zijn dan ook conjunctuurgevoelig, hetgeen een belangrijke reden is dat we hiervoor een Algemene reserve grondexploitatie aan houden. In de begroting 2023 was al rekening gehouden met een negatief resultaat van 835.000 euro in verband met de geraamde toevoegingen aan verschillende verlieslatende complexen. Met uw goedkeuring brengen we het extra negatieve resultaat van 1.675.500 euro ten laste van deze reserve.

Na de budgetoverhevelingen en de boeking van het resultaat uit de grondexploitatie ten laste van de daarvoor bestemde reserve resteert een netto resultaat van 6.537.000 euro. Bij de decemberwijziging 2023 verwachtten we een negatief resultaat van 1.260.000 euro (waarvan 835.000 euro voor de verliesvoorzieningen van de grondexploitatie). Het uiteindelijke resultaat is dus 7.797.000 euro hoger dan verwacht. In de paragraaf Bedrijfsvoering – Rechtmatigheidsverantwoording benoemen we het leerpunt voor 2024 en hoe we er mee om gaan.

Budgetoverhevelingen
Zoals hiervoor al aangegeven zijn nog niet alle werkzaamheden uitgevoerd in 2023. Via de resultaatbestemming bij de jaarrekening stellen we voor om deze budgetten over te hevelen naar 2024.

Toelichting budgetoverhevelingen
Voor een uitgebreide toelichting op de budgetoverhevelingen verwijzen we naar het hoofdstuk "Toelichting op de financiële afwijkingen" in de jaarrekening.

Belangrijkste overige verschillen
Het gerealiseerde netto resultaat bedraagt 5.859.000 euro positief. Bij de decemberwijziging 2023 was de verwachting dat het jaarrekeningresultaat 1.260.000 euro negatief bedroeg. Het resultaat is 7.119.000 euro hoger dan verwacht.  Hieronder geven we een overzicht van de grootste afwijkingen ten opzichte van de begrotingswijziging van de decemberwijziging 2023. Het aantal kleine verschillen (kleiner dan 50.000 euro) ligt ruim boven de 50 stuks, waardoor de totale som van kleine verschillen per saldo aanzienlijk is.Voor een uitgebreide analyse per programma verwijzen wij u naar het hoofdstuk " Toelichting op de financiële afwijkingen" in de jaarrekening.

Financieel resultaat vanuit baten en lasten
In onderstaande tabel ziet u het overzicht van de opbouw van het resultaat vanuit de baten, lasten en mutaties reserves. In de kolom begroot na wijziging staat het bedrag van het verwachte resultaat bij de decemberwijziging 2023 van 1.260.000 euro negatief. Het definitieve resultaat van de jaarrekening exclusief de resultaatbestemming (via raadsvoorstel jaarstukken 2023) is 9.808.000 euro positief.

Afwijkingen per programma
Om een goed beeld te krijgen van de oorzaak van afwijkingen laat de volgende tabel zien binnen welke programma’s verschillen optreden en hoe groot die verschillen zijn ten opzichte van de laatste vastgestelde begrotingswijziging (decemberwijziging 2023).

Structureel resultaat
Door het opnemen van een tabel met het structureel resultaat wordt een onderbouwing gegeven van het structurele begrotingsevenwicht. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het inzicht in de financiële positie van de gemeente. Van een structureel begrotingsevenwicht is sprake als structurele lasten in de begroting worden afgedekt door structurele baten. Met deze tabel wordt aangegeven in hoeverre het jaarrekeningresultaat van 2023 is samengesteld uit incidentele baten en lasten.
Het effect van de incidentele baten en lasten op het resultaat is als volgt:

Een overzicht van de incidentele baten en lasten is opgenomen hoofdstuk 1.5 Overzicht incidentele baten en lasten in de jaarrekening.
Bij het opstellen van de tabel incidentele baten en lasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• Het betreft baten en lasten die zich voordoen in de begroting en/of de jaarrekening.
• Het betreft baten en lasten opgenomen met een drempel vanaf 50.000 euro.
• Het betreft baten en lasten die zich maximaal drie jaar voordoen of waarvan de eindigheid vastligt als gevolg van een raadsbesluit of toekenningsbesluit.
• Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves zijn in beginsel incidenteel van aard. Een uitzondering vormen de bestemmingsreserves voor de (gedeeltelijke) dekking van kapitaallasten die als structureel worden gerekend. Ook de systeemreserves voor de beheerplannen worden als structureel gerekend.